Zgodnie z art. 56 k.c. rozwiązanie małżeństwa przez rozwód możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, chyba że w skutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwód nie jest dopuszczalny również, gdy żąda go małżonek wyłączenie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi z małżonków wyrazi zgodę na rozwód albo gdy odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
W sprawach tych postępowanie dowodowe ma zatem istotną kwestię i w większości przypadków może okazać się skomplikowane. Postępowanie to ma bowiem na celu przede wszystkim ustalenie okoliczności faktycznych dotyczących powodów rozkładu pożycia małżeńskiego, określenie ewentualnej winy, jak również okoliczności dotyczących małoletnich dzieci stron i ich sytuacji, a w razie uznania powództwa przez stronę pozwaną, również przyczyn, które skłoniły ją do tego. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy strona pozwana uznaje żądanie zawarte w pozwie, zarówno co do samego rozwodu, jak i ewentualnej winy, i małżonkowie nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci, sąd z urzędu może ograniczyć postępowanie dowodowe jedynie do przesłuchania stron (art. 442 k.p.c.). W przeciwnym wypadku, gdy brak jest zgody na rozwód bądź zgoda ta nie łączy się z uznaniem powództwa, sąd zobligowany jest do zastosowania ogólnych zasad zawartych w kodeksie postępowania cywilnego i tym samym musi przeprowadzić pełne oraz rzetelne postępowanie dowodowe.
Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego strony mogą powoływać dowody zarówno w pismach procesowych, jak i ustnie podczas rozprawy, zgłaszając taki wniosek do protokołu posiedzenia. Rzeczony wniosek powinien wskazywać rodzaj dowodu oraz okoliczność, jaka ma zostać udowodniona w związku z jego przeprowadzeniem. Do najważniejszych i najczęściej wykorzystywanych w praktyce sądowej dowodów w sprawach rozwodowych zaliczyć należy:
– przesłuchanie stron – w sprawach o rozwód dowód ten odgrywa szczególną rolę, z uwagi na fakt, iż to właśnie strony są najlepszym źródłem informacji o powodach rozstania. Stąd też dowód ten ma charakter obligatoryjny, a tym samym przeprowadzany jest przez sąd z urzędu. Pamiętać należy, iż w sytuacji gdy strona pozwana wyraziła zgodę na rozwód, sąd ma również obowiązek ustalenia przyczyny takiej zgody, a jeżeli stwierdzi, iż przyczyny te nie zasługują na uwzględnienie, wówczas zobligowany jest dopuścić także inne środki dowodowe.
– zeznania świadków – czyli jedno z głównych i często najważniejszych osobowych źródeł dowodowych. Zeznania świadków dostarczają, bowiem dokładnych informacji o sprawie, a ponadto ich subiektywna ocena, niejednokrotnie wpływa w konsekwencji również na finalną ocenę sądu. W praktyce przyjęte jest, że im większa liczba powołanych świadków tym mocniejsza pozycja procesowa strony. Oczywiście przy założeniu, że świadkowie posiadają istotne informacje w sprawie, a ich zeznania są spójne i logiczne.
– dokumenty urzędowe oraz prywatne – do tej grupy dowodów można zaliczyć między innymi: odpisy aktów stanu cywilnego (skrócony odpis aktu urodzenia małoletnich dzieci, skrócony akt małżeństwa), dokumenty z Policji, zaświadczenia o terapiach odwykowych, zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia strony, listy, umowy zawarte w formie zwykłej pisemnej, prywatne opinie biegłego specjalisty sporządzone na żądanie strony. W praktyce przyjmuje się, że dokument urzędowy jest najbardziej wiarygodnym w postępowaniu cywilnym środkiem dowodowym mającym najczęściej rozstrzygające znaczenie w sprawie.
– opinie biegłych specjalistów – niejednokrotnie do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy o rozwód nie wystarczy sama znajomość przepisów prawa czy opis stanu faktycznego, ale niezbędna jest również specjalistyczna wiedza z innych dziedzin, np. medycyny, psychologii, rachunkowości, bankowości. W takiej sytuacji sąd może zażądać opinii biegłego specjalisty z danej dziedziny bądź odpowiedniego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego, a także zażądać od tych podmiotów ustnych wyjaśnień opinii złożonej na piśmie, lub też w razie potrzeby może zażądać dodatkowej opinii.
– wywiad środowiskowy – przeprowadzenie tego dowodu nie jest obligatoryjne i zależy od uznania sądu. W praktyce wywiad środowiskowy przeprowadzana się w sprawach, w których strony nie mogą dojść do porozumienia co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. Zachodzi wówczas potrzeba ustalenia ich sytuacji bytowej i wychowawczej. Przeprowadzenie wywiadu sąd zleca najczęściej kuratorowi sądowemu. W toku postępowania sąd może ograniczyć się jedynie do zapoznania się z treścią sporządzonego dokumentu, ale może również przesłuchać w charakterze świadka kuratora, który przeprowadził przedmiotowy wywiad. Pamiętać należy, że wywiad nie powinien dotyczyć kwestii związanych z winą rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli nie ma to związku z warunkami, w których żyją dzieci stron.
– opinia Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego – jest szczególnym rodzajem dowodu z opinii biegłych i przeprowadzany jest sprawach o rozwód, które są szczególnie skomplikowane i w których małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. Mają one zwykle na celu zbadanie sytuacji wychowawczej dzieci, stanu zdrowia psychicznego rodziców oraz ich predyspozycji do zajmowania się dziećmi w kontekście powierzenia im wykonywania władzy rodzicielskiej. Stąd też dowód ten bardzo często przeprowadzany jest z urzędu, a tylko w nielicznych sytuacjach na wniosek stron.
– inne środki dowodowe – wraz z rozwojem technologii informacyjnej i komunikacyjnej katalog środków dowodowych wykorzystywanych w sprawach o rozwód jest coraz bardziej różnorodny i obejmuje między innymi nagrania audio i wizualne, fotokopie dokumentów, fotografię, rysunki, billingi, wiadomości sms, wiadomości e-mail, zapisy rozmów prowadzonych na czatach oraz wydruki pozyskane z portali społecznościowych. Pamiętać jednak należy, by tego typu dowody zostały pozyskane w sposób legalny oraz nieingerujący (bądź ograniczający tę ingerencję do minimum) w dobra osób trzecich.
Powyżej wskazany katalog środków dowodowych używanych w sprawach rozwodowych ma oczywiście charakter otwarty. Oznacza to, że dowodem może być tak naprawdę wszystko co zostało pozyskane w sposób legalny i może przyczynić się do rozstrzygnięcia sprawy na swoją korzyść. Należy jednak mieć na uwadze, aby powołany w postępowaniu dowód, najczęściej na okoliczność wykazania winy drugiego z małżonków, nie obrócił się przeciwko stronie, która go powoływała i nie pociągnął za sobą negatywnych konsekwencji.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
