Kiedy w procesie karnym oskarżony musi mieć profesjonalnego obrońcę?
Obrona obligatoryjna to sytuacje przewidziane przez Kodeks postępowania karnego, w których oskarżony musi mieć obrońcę.
Ustawowy obowiązek udziału obrońcy w toku procesu związany jest z istnieniem i trwaniem okoliczności wskazanych w
art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 k.p.k.
Konieczność obrony trwa tak długo, jak długo występują okoliczności ją uzasadniające!
Kiedy oskarżony musi mieć obrońcę? W momencie gdy:
- jest nieletni – dotyczy oskarżonego, który w czasie postępowania nie ukończył 18 lat. Jest to podstawa o charakterze czasowym, gdyż z chwilą osiągnięcia tego wieku obrona obligatoryjna ustaje. Ponadto odnosi się ona do oskarżonego pełnoletniego, który w chwili czynu ukończył 17 lat, ale w toku postępowania nie ukończył 18 lat, jak też do oskarżonego nieletniego, który odpowiada przed sądem karnym, mimo że w chwili popełnienia czynu nie miał ukończonych 17 lat. Dotyczy to sytuacji, gdy nieletni, który ukończył 15 lat, popełnił przestępstwo wymienione w art. 10 § 2 k.k.
UWAGA! Obrona obligatoryjna trwa jednak nie przez cały tok postępowania, ale do ukończenia przez oskarżonego 18 lat!
- jest głuchy, niemy lub niewidomy – upośledzenia tych zmysłów muszą być takie, że znoszą ich funkcjonowanie, a tym samym uniemożliwiają samodzielną obronę lub ograniczają ich funkcjonowanie w tak znacznym stopniu, że czynią nad wyraz trudnym realizowanie samodzielnie przez oskarżonego swojej obrony i uniemożliwiają sądowi normalny z nim kontakt.
UWAGA! Obrona obligatoryjna ustaje, gdy oskarżony odzyska słuch, mowę lub wzrok!
- zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności – wystarczające do jej spełnienia jest jedynie uprawdopodobnienie zaistnienia tych okoliczności. Wątpliwość taka musi być realna i zasadna, a więc oparta na dokumentach lub spostrzeżeniach co do jego zachowania. „Uzasadnione wątpliwości” w tym przypadku to te, które są oparte na konkretnych okolicznościach oraz dowodach i wynikają z oceny owych dowodów i okoliczności ustalonych w sprawie, oceny dokonanej przez uprawniony organ procesowy na wniosek stron lub z urzędu.
UWAGA! Do okoliczności mogących powodować zaistnienie „uzasadnionych wątpliwości” zaliczamy: przebycie choroby psychicznej lub urazu mózgu, nałogowy alkoholizm, nadużywanie narkotyków, leczenie w szpitalu psychiatrycznym, nadzwyczaj utrudniony kontakt, kłopoty ze zrozumieniem pytań i udzielaniem odpowiedzi, niedorozwój umysłowy, zaświadczenia stwierdzające chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy, zaświadczenie z placówek służby zdrowia, informacja z poradni zdrowia psychicznego!
UWAGA! Jeżeli w toku postępowania biegli lekarze psychiatrzy stwierdzą, że poczytalność oskarżonego zarówno w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu, jak i w czasie postępowania nie budzi wątpliwości, udział obrońcy w dalszym postępowaniu nie jest obowiązkowy. Prezes sądu, a na rozprawie sąd, może wówczas cofnąć wyznaczenie obrońcy, wówczas jednak oskarżony może ustanowić dla siebie obrońcę z wyboru.
WAŻNE!
Jak stanowią wyroki Sądu Najwyższego: z 7.09.2007 r., II KK 30/07, OSNwSK 2007/1, poz. 1983; z 19.09.2007 r., III KK 130/07, OSNwSK 2007/1, poz. 2023) obrona profesjonalnego obrońcy jest konieczna także wtedy, gdy sąd uzna posiadanie obrońcy za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę (art. 79 § 2 k.p.k.) gdy oskarżony np. ze względu na upośledzenie utrudniające komunikowanie się, np. jąkanie, niedosłuch czy nieporadność wynikającą z podeszłego wieku lub rozwoju intelektualnego – ma utrudnioną obronę z przyczyny od siebie niezależnej.
WAŻNE!
Konieczna jest również obrona oskarżonego w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji, gdy oskarżonemu zarzucono zbrodnię (art. 80 k.p.k.) lub jest pozbawiony wolności.
Ponadto każdy oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo do obrony i mimo, iż nie zachodzą powyższe przesłanki ma on prawo udzielić upoważnienia do obrony wybranemu przez siebie adwokatowi lub radcy prawnemu.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
