Ustalenie wysokości odszkodowania czy zadośćuczynienia w takich wypadkach nie jest proste i nie jest jednoznaczne. Nie ma przelicznika, że za dzień niesłusznego aresztu należy się konkretna kwota, którą wystarczy przemnożyć przez liczbę dni spędzonych w więzieniu i ostateczna wartość jest gotowa. Co zatem Sąd bierze pod uwagę wyliczając konkretną kwotę? Co musimy zrobić gdy takie odszkodowanie i zadośćuczynienie chcemy otrzymać?
OSKARŻONEMU, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, a także gdy po uchyleniu skazującego orzeczenia postępowanie umorzono wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary albo w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego, których on nie powinien był ponieść.
UWAGA! art. 552 § 1–4 k.p.k. – Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania (w polskim orzecznictwie wyrażono pogląd, że niewątpliwie niesłuszne, w rozumieniu Kodeksu postępowania karnego, jest takie tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 niniejszego kodeksu, oraz tymczasowe aresztowanie oskarżonego (podejrzanego) powodujące dolegliwość, której nie powinien doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także, w szczególności, prawomocnego jej rozstrzygnięcia (uchwała SN z 15.09.1999 r., I KZP 27/99, OSNKW 1999/11–12, poz. 72).
WNIOSEK O ODSZKODOWANIE I ZADOŚĆUCZYNIENIE
- Postępowanie sądowe zostaje wszczęte na wniosek uprawnionego do odszkodowania lub zadośćuczynienia (do złożenia wniosku mają prawo oskarżony oraz osoba niesłusznie tymczasowo aresztowana lub zatrzymana, zaś w razie śmierci oskarżonego żądanie odszkodowania może zgłosić osoba wskazana w art. 556 § 1 k.p.k., dlatego z chwilą złożenia wniosku staje się on stroną postępowania karnego w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia jako wnioskodawca, a nie oskarżony).
- Wniosek rozpoznaje sąd okręgowy, w którego okręgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji, a w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania i zatrzymania – sąd okręgowy właściwy ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie tymczasowo aresztowanego lub zwolnienie zatrzymanego (art. 554 § 1 k.p.k.).
- Żądający odszkodowania może ustanowić pełnomocnika, którym może być adwokat lub radca prawny (art. 88 § 1 k.p.k.). Jeżeli w sprawie, w związku z którą złożono wniosek o odszkodowanie, oskarżony miał obrońcę z wyboru, to udzielone upoważnienie do obrony zachowuje moc jako upoważnienie do działania w charakterze pełnomocnika. Żądający odszkodowania może też złożyć wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu.
- Wnioskodawca nie uiszcza opłaty przy składaniu wniosku ani nie ponosi wydatków związanych z postępowaniem, gdyż z mocy ustawy jest od nich zwolniony (art. 554 § 4 in fine k.p.k.).
- Roszczenie trzeba zgłosić w terminie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania lub zadośćuczynienia, a w wypadku tymczasowego aresztowania – od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w razie zaś zatrzymania – od daty zwolnienia.
JAKIE CZYNNIKI SĄD BIERZE POD UWAGĘ PRZY WYROKOWANIU?
Czynników jest wiele, m. in.: długość tymczasowego aresztowania, wiek oskarżonego, stan zdrowia, status społeczny, wcześniejszą karalność, stan rodzinny, a także indywidualne okoliczności, jak doznania psychiczne, ciężkie przeżycia – w tym także w okresie przebywania w zakładzie karnym lub areszcie.
WAŻNE!
Od wyroku w przedmiocie roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje apelacja.
WAŻNE!
W przypadku śmierci oskarżonego prawo do owego odszkodowania przysługuje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania oskarżonego utracił należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie albo stale dostarczane mu przez zmarłego utrzymanie, jeżeli względy słuszności przemawiają za przyznaniem odszkodowania (art. 556 § 1 k.p.k.).
WAŻNE!
Nie jest natomiast przewidziane odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne oskarżenie, gdy w toku instancji zapadł prawomocny wyrok uniewinniający lub umorzono postępowanie.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
