Wyroki skazujące za dopuszczenie się przestępstwa mają wiele daleko idących konsekwencji. Oprócz klasycznych – np. kary pozbawienia wolności i konieczności odbycia jej w zakładzie karnym, kary grzywny czy ograniczenia wolności – sądy orzekają też przepadek na rzecz Skarbu Państwa najróżniejszych dóbr. Mogą to być pieniądze, ale też pojazdy, złote monety, biżuteria, automaty do gry, bursztyny, kamienie szlachetne i wiele innych. Co dzieje się z nimi później? Najczęściej są sprzedawane w drodze licytacji i zasilają budżet państwa. Czasem jednak bywa inaczej. Sądy karne orzekają przepadki ze wskazaniem konkretnych podmiotów lub korzyści majątkowej osiągniętej w wyniku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.
Art. 44. Kodeksu karnego
- 1. Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.
- 2. Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.
- 3. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 2 byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa.
- 4. Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 1 lub 2 nie jest możliwe, sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.
- 5. Przepadku przedmiotów określonych w § 1 lub 2 nie orzeka się, jeżeli podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.
- 6. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec, a w wypadkach przewidzianych w ustawie orzeka, ich przepadek.
- 7. Jeżeli przedmioty wymienione w § 2 lub 6 nie stanowią własności sprawcy, ich przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.
DEFINICJA
Przepadek to w Polsce instytucja prawa karnego sui generis o charakterze represyjno-prewencyjnym polegająca na przejściu własności określonych przedmiotów powiązanych w pewien sposób z popełnionym przestępstwem na rzecz Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.
Zaś do środków karno-zapobiegawczych za przestępstwa skarbowe zaliczamy przepadek przedmiotów oraz przepadek korzyści majątkowych. Przepadek przedmiotów przestępstwa lub wykroczenia skarbowego obejmuje jedynie przedmioty materialne, mające fizyczną postać.
Przepadek przedmiotów obejmuje także przedmioty, które zostały wykorzystane do popełnienia przestępstwa, a które nie są własnością sprawcy popełnionego czynu. Przepadku przedmiotów będących cudzą własnością sąd nie orzeka jedynie w sytuacji, gdy sprawca uzyskał je w drodze przestępstwa lub wykroczenia. (Art. 31 § 2 k.k.s.; art. 299 § 7 k.k.).
Jakie przedmioty obejmuje przepadek?
Obejmuje:
- przedmiot pochodzący bezpośrednio z przestępstwa lub wykroczenia (w tym przestępstwa skarbowego),
- narzędzie lub inny przedmiot stanowiący mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia (w tym przestępstwa skarbowego),
- opakowanieoraz przedmiot połączony z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów,
- przedmiot, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. (art. 29 Kodeksu karnego skarbowego).
Cel:
celem przepadku przedmiotów jest pozbawienie sprawcy przestępstwa przedmiotów pochodzących bezpośrednio z czynu zabronionego (np. przemycanych towarów). Przepadek przedmiotów jest narzędziem głównie prewencyjnym – ma na celu zapobiegać ponownemu wykorzystaniu przedmiotów użytych do popełnienia wykroczenia lub przestępstwa.
Co dzieje się z przedmiotami związanymi z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia?
Przedmioty objęte przepadkiem są najczęściej sprzedawane, a kwota z ich sprzedaży zasila konto Skarbu Państwa.
WAŻNE! Sąd może jednak orzec zniszczenie w części lub całości przedmiotów, których sprzedaż jest uniemożliwiona lub zabroniona dopuszczenia do obrotu w danym kraju (np. napoje alkoholowe). (art. 31 § 5 k.k.s.)
A co z przepadkiem korzyści majątkowej?
Przepadek korzyści majątkowej jest instrumentem, który służy pozbawianiu sprawców przestępstwa tych korzyści uzyskiwanych z popełnianych przez nich przestępstw, które nie podlegają wyżej omówionemu przepadkowi przedmiotów. Przepadkiem objęte są zatem te korzyści majątkowe, które pochodzą bezpośrednio z przestępstwa, nie są przedmiotami, tj. mające naturę niematerialną (np. prawa majątkowe), jak również pieniądze oraz wszelkie korzyści majątkowe pochodzące pośrednio z przestępstwa.
Przepadek korzyści majątkowej spełnia dwie podstawowe funkcje:
- po pierwsze, środek ten zmierza do odebrania sprawcom bezprawnych korzyści,
- ma na celu zapobieganie ponownym przestępstwom.
Kolejną istotną kwestią jest to, że przepadek korzyści majątkowej może być orzekany samoistnie, a do jego orzeczenia nie mają zastosowania dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k., ale również nie istnieją żadne dyrektywy do jego orzekania. Do kompetencji sądu należy orzeczenie przepadku korzyści, jednakże co ważne nie jest on zależny od stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości. Rozmiar orzekanej korzyści majątkowej ma charakter obiektywny, a postawa sprawcy nie jest w tym wypadku istotna. Dyrektywy ogólnego wymiaru kary w stosunku do przepadku korzyści majątkowej nie mają zastosowania, a obecny art. 45 k.k. stanowi, że przepadkowi ulega zarówno korzyść majątkowa, jaką sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, jak i owoce przestępstwa, którego się dopuścił.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
