Co do zasady środkami odwoławczymi w postępowaniu karnym są apelacja i zażalenie. Apelacja przysługuje od wyroku sądu pierwszej instancji (art. 444 k.p.k.). Wyjątek stanowi jedynie to, że wobec wyroku nakazowego wnosi się sprzeciw (art. 506 § 1 k.p.k.), który powoduje, że wyrok nakazowy traci moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych (art. 506 § 3 k.p.k.). Wówczas wydany wyrok podlega zaskarżeniu w drodze apelacji. Zażalenie przysługuje na postanowienia i zarządzenia, ale tylko w wypadkach wskazanych w ustawie (art. 459 § 1 i 2 k.p.k.).
I i II instancja
Zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego wynika wprost z Konstytucji RP, z art. 176 ust. 1. Przepis ten stanowi, że postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego należy odnieść do rozpatrzenia sprawy, a więc do rozstrzygnięcia o głównym przedmiocie procesu, które zgodnie z tą zasadą podlegać musi kontroli przez sąd drugiej instancji. Zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego trzeba także rozpatrywać z perspektywy przepis statuującego zasadę kontroli (art. 78), która oznacza prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, choć ustawa może wprowadzić wyjątki w określonych przypadkach. Drugi przepis zaś reguluje prawo każdego obywatela do sądu (art. 45).
Aby móc zaskarżyć decyzję procesową musi ona zostać wydana przez Sąd w sposób prawem przewidziany. Co do wyroku wydanego na rozprawie, Kodeks postępowania karnego wprowadza trzy łączne warunki (łączne gdyż muszą zostać spełnione wszystkie razem) jego prawnej egzystencji:
- sporządzenie na piśmie (art. 412 k.p.k.);
- podpisanie (art. 418 § 1 k.p.k.);
- ogłoszenie (art. 100 § 1 i art. 418 § 1 k.p.k.).
Kto może wnieść środek odwoławczy?
Uprawnienie strony do zaskarżenia decyzji procesowej oznacza, że w jej imieniu środek odwoławczy może sporządzić i wnieść obrońca lub pełnomocnik.
Legitymacja procesowa to uprawnienie do uzyskania statusu określonej strony w konkretnym procesie. Posiadanie statusu strony daje prawo do wniesienia apelacji od wyroku (art. 444 § 1 k.p.k.) oraz zażalenia na postanowienia i zarządzenia (art. 459 § 3 i art. 466 § 1 k.p.k.).
!! !! !! Dodatkowo strona musi mieć jeszcze interes prawny w zaskarżeniu, tzw. gravamen (art. 425 § 3 k.p.k.). Gravamen to konkretne pokrzywdzenie czy uciążliwość dotykająca skarżącego, wynikająca ze skarżonego rozstrzygnięcia.
Wyjątek! Podmiotem, który nie musi wykazywać interesu prawnego w zaskarżeniu, jest oskarżyciel publiczny.
W jakim czasie należy złożyć środek odwoławczy?
Termin wniesienia środka odwoławczego rozpoczyna bieg od daty ogłoszenia orzeczenia lub zarządzenia, a gdy Kodeks postępowania karnego nakazuje ich doręczenie – od daty doręczenia (art. 100 § 3 i 4 k.p.k.). W tym ostatnim przypadku warunkiem rozpoczęcia biegu terminu wniesienia środka odwoławczego jest prawidłowe doręczenie orzeczenia.
Apelacja:
Termin wniesienia apelacji wynosi 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Natomiast w postępowaniu przyspieszonym termin ten wynosi 7 dni.
Zażalenie:
Termin wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia lub zarządzenia, a jeżeli ustawa nakazuje ich doręczenie – od daty doręczenia.
UWAGA!
Do biegu terminu wniesienia środka odwoławczego nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin (art. 123 § 1 k.p.k.).
Czy termin na wniesienie środka odwoławczego można przywrócić?
Terminy wniesienia środka odwoławczego mają charakter terminów zawitych. Czynność procesowa dokonana po upływie tego terminu jest bezskuteczna, czyli nie spowoduje żadnych konsekwencji i skutków prawnych dla strony wnoszącej odwołanie po upływie terminu.
Wniesienie środka odwoławczego po terminie spowoduje wydanie przez prezesa sądu pierwszej instancji (przewodniczącego wydziału) zarządzenia o odmowie przyjęcia odwołania, na które to zarządzenie przysługuje zażalenie.
Terminów zawitych nie można przekroczyć ale można je przywrócić. Przywrócenie terminu zawitego może nastąpić tylko na wniosek strony, która go nie dotrzymała.
WAŻNE!
Wniosek o przywrócenie terminu wniesienia apelacji nie wstrzyma wykonania wyroku, jednak obrońca lub pełnomocnik może złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania tego orzeczenia do czasu rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu wniesienia apelacji.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
