Zakończenie postępowania rozwodowego nie rozwiązuje jeszcze wszystkich spraw między byłymi małżonkami. Pozostaje jeszcze kwestia między innymi podziału wspólnie zgromadzonego majątku podczas trwania małżeństwa.
Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego dokonywany jest już po uprawomocnieniu się wyroku w sprawie o rozwód, w odrębnym postępowaniu przed sądem rejonowym. Polskie prawo dopuszcza również inną drogę, bowiem podział majątku wspólnego może nastąpić już w sprawie o rozwód. Co do zasady sprawę o rozwód rozpatruje właściwy sąd okręgowy w okręgu, którego małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, natomiast wnioskiem o podział majątku złożonym już po rozwodzie zajmuje się właściwy dla sprawy sąd rejonowy.
Ustawodawca przewidział, iż podział majątku podczas sprawy rozwodowej jest możliwy tylko pod warunkiem, gdy rozpatrzenie tego wniosku nie spowoduje zwłoki w toczącym się już postępowaniu. W praktyce wniosek ten rozpatrywany jest przez sąd, w sytuacji, gdy strony zgodne są co w poszczególnych składników majątku wspólnego, ich wartości oraz sposobie jego podziału, przez co podział przed sąd jest tylko kwestią formalną.
Pamiętać również należy, iż wniosek o podział majątku wspólnego małżonków można złożyć w dowolnym terminie – nie ulega przedawnieniu.
Otóż z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa obejmująca wszelkie przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków w czasie trwania małżeństwa lub przez jednego z nich. Zgodnie z art. 31 § 2 k.r.i.o. do majątku wspólnego w szczególności zaliczyć należy:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, na którym ewidencjonuje się informacje o zwaloryzowanej wysokości wpłaconych składek.
Natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków, zgodnie z art. 33 k.r.i.o., należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przez tego małżonka przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że darczyńca lub spadkodawca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Małżonkowie w trakcie małżeństwa mogą jednak różnie kształtować swoje stosunki majątkowe. Coraz częściej w obecnych czasach popularna staje się małżeńska umowa majątkowa zawierana w formie aktu notarialnego. Umowa w dowolny sposób może rozszerzyć lub ograniczyć ustawową wspólność majątkową małżeńską albo nawet ustanowić zupełną rozdzielność. To wówczas postanowienia zawarte w umowie majątkowej małżeńskiej będą decydowały o tym jakie składniki majątkowe wchodzić będą do majątku wspólnego małżonków, a jakie do majątków osobistych każdego z nich. Dodatkowo umowa taka może przewidywać także, ile udziałów w majątku wspólnym przypadać będzie każdemu z małżonków.
W praktyce sądowej przyjmuje się, że co do zasady podział majątku między małżonkami powinien obejmować wszystkie składniki majątku wspólnego. W celu dokonania jego podziału małżonkowie powinni określić skład oraz oszacować wartość poszczególnych jego składników, a nadto wskazać proponowany sposób ich podziału. Pamiętać jednak należy, że przedmiotem podziału mogą być wyłącznie aktywa wchodzące w skład majątku wspólnego zgromadzone na dzień ustania wspólności, ale istniejące w chwili dokonywania podziału. Do podziału nie zalicza się natomiast pasywów. Sąd dokonując podziału majątku wspólnego co do zasady bierze się pod uwagę stan majątku z chwili zniesienia wspólności, ale jego wartość oblicza już z chwili orzekania w sprawie. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 października 1967 r. rozliczeniu podlega również równowartość rzeczy wspólnych zbytych w sposób rozmyślny i nieuzasadniony ze szkodą dla drugiego małżonka (uchwała SN z 27 października 1967 r., III CZP 73/67, OSNCP 1968, nr 7, poz. 116).
Dodatkowo we wniosku o podział majątku można żądać również ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, zwrotu wydatków i nakładów z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego lub też rozstrzygnięcia kwestii spornych między małżonkami co do poszczególnych rzecz. Pamiętać należy, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny oraz o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w pierwszej instancji. Niedopuszczalnym jest zgłoszenie takiego żądania dopiero w postępowaniu apelacyjnym.
Mając powyższe na względzie przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego między byłymi małżonkami jest postępowaniem wielopłaszczyznowym, które niejednokrotnie budzi w stronach wiele skrajnych emocji. Aby móc dobrze przygotować się do tego postępowania koniecznym jest zgromadzenie mocnego materiału dowodowego w postaci dokumentów, rachunków, faktur, potwierdzeń wpłat, zeznań świadków itp. Same ustne twierdzenia, w razie spornych kwestii, mogą nie być wystarczające dla sądu.
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
