Art. 611 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego
§ 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.
§ 2. Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków.
Separacja jest instytucją prawną niezależną od rozwodu. Umożliwia małżonkom uregulowanie w jednym postępowaniu szeregu kwestii osobistych i majątkowych związanych z ustaniem wspólnego życia. W przeciwieństwie do rozwodu nie powoduje ustania małżeństwa.
Przesłanki separacji
Przesłanką konieczną (tzw. pozytywną) orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków, a zatem całkowite ustanie ich wspólnego życia. Zupełny rozkład pożycia najczęściej przejawia się w ustaniu małżeńskiej więzi duchowej (uczuciowej), fizycznej (intymnej) oraz gospodarczej.
Dla orzeczenia separacji – w przeciwieństwie do rozwodu – nie jest konieczny trwały rozkład pożycia małżonków. Rozwiązanie to uwzględnia funkcję restytucyjną separacji. Orzeczenie separacji, skutkujące uporządkowaniem wzajemnych relacji między małżonkami, może przyczynić się do wznowienia ich wspólnego życia.
Przesłanki negatywne
Artykuł 611 § 2 KRO przewiduje dwie przesłanki wyłączające orzeczenie separacji (tzw. przesłanki negatywne). Mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji jest niedopuszczalne, jeżeli – po pierwsze – wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, albo – po drugie – z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Przesłanki wyłączające orzeczenie separacji należy rozumieć co do zasady tak, jak odpowiadające im przesłanki negatywne rozwodu (zob. art. 56 § 2 KRO). Istotna różnica zachodzi w stosowaniu negatywnych przesłanek rozwodu oraz separacji. Separacja nie powoduje bowiem tak daleko idących skutków jak rozwód. W szczególności nie skutkuje ustaniem małżeństwa, ani – tym samym – nie uprawnia stron do zawarcia nowego małżeństwa. W przypadku separacji istnieje mniejsze ryzyko niż przy rozwodzie niezgodności jej orzeczenia z dobrem wspólnych małoletnich dzieci stron lub z zasadami współżycia społecznego.
W przeciwieństwie do rozwodu przesłanką wyłączającą orzeczenie separacji nie jest wystąpienie z żądaniem przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia – tzw. zasada rekryminacji (por. art. 56 § 3 KRO). Separacja może stanowić odpowiedni środek uregulowania stosunków między małżonkami, jeżeli do orzeczenia rozwodu nie doszło ze względu na oddziaływanie zasady rekryminacji.
Właściwość sądu
Orzekanie separacji należy do właściwości sądów okręgowych. Od orzeczenia wydanego przez sąd I instancji przysługuje apelacja. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna. Postępowanie w sprawie o separację może toczyć się w trybie procesowym albo nieprocesowym.
Zgodne żądanie stron
Artykuł 611 § 3 KRO przewiduje, że jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Postępowanie toczy się wówczas w trybie nieprocesowym, a sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia (art. 613 § 2 zd. 1 KRO). W sprawie o separację na zgodny wniosek małżonków postępowanie umarza się w razie cofnięcia wniosku albo wyrażenia w inny sposób braku zgody na orzeczenie separacji przez któregokolwiek z małżonków. Dopuszczalne jest cofnięcie zgody na orzeczenie separacji w postępowaniu apelacyjnym. Postanowienie o separacji sąd wydaje po przeprowadzeniu rozprawy. Sąd nie jest związany zgodnym żądaniem małżonków orzeczenia separacji. Dla orzeczenia separacji konieczne jest ustalenie spełnienia jej przesłanek.
Jeżeli separacji żąda jeden z małżonków lub małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, postępowanie toczy się w trybie procesowym. Zastosowanie znajdują przepisy o postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich (art. 425–446 KPC).
Komentarz do art. 611 KRO red. Osajda 2019, wyd. 5/J. Pawliczak
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
