Art. 60 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego
§ 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
§ 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Rozwiedzionych małżonków obciąża przewidziany w komentowanym artykule “obowiązek dostarczania środków utrzymania”. Obowiązek ten ma charakter alimentacyjny. Artykuł 60 § 1 KRO reguluje tzw. zwykłą, a art. 60 § 2 KRO tzw. rozszerzoną (wzmocnioną, uprzywilejowaną), postać tego obowiązku. Artykuł 60 § 3 KRO wskazuje kiedy omawiany obowiązek wygasa.
Zwykły i rozszerzony obowiązek alimentacyjny
Istnienie oraz zakres obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami są uzależnione nie tylko od ich potrzeb oraz możliwości zarobkowych i majątkowych, lecz także od rozstrzygnięcia co do winy rozkładu pożycia w wyroku orzekającym rozwód. Po rozwiązaniu małżeństwa alimentów może żądać małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Małżonek uznany za wyłącznie winnego jest obciążony względem małżonka niewinnego rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym (art. 60 § 2 KRO). Obowiązek rozszerzony nie może powstać, jeżeli w procesie o rozwód małżonkowie zgodnie wnieśli o zaniechanie orzekania o winie. Następują wówczas skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy (art. 57 § 2 KRO). Orzeczenie o winie ma również wpływ na czas trwania obowiązku alimentacyjnego po rozwodzie (art. 60 § 3 KRO).
Niedostatek
Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego (art. 60 § 1 KRO). A zatem przesłanką zwykłego obowiązku alimentacyjnego jest niedostatek uprawnionego, którym nie może być małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Rozszerzony obowiązek alimentacyjny
Szczególny charakter ma rozszerzony obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Artykuł 60 § 2 KRO przewiduje, że jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego rozkładu pożycia, sąd na jego żądanie może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Pogorszenie sytuacji materialnej
Podstawową przesłanką rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego jest istotne pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego na skutek orzeczenia rozwodu. W orzecznictwie podkreśla się, że oceniając, czy przesłanka ta została spełniona, przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.
Wygaśniecie obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie wygasa na skutek zawarcia przez uprawnionego nowego małżeństwa (art. 60 § 3 zd. 1 KRO). Zawarcie małżeństwa przez zobowiązanego nie wywołuje takiego skutku. Może mieć to jednak wpływ na zakres świadczeń alimentacyjnych należnych byłemu małżonkowi, albowiem zobowiązanego obciąża wówczas obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb nowej rodziny (art. 27 KRO).
Ustawową przesłanką wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego nie jest pozostawanie przez uprawnionego do alimentacji w związku nieformalnym (konkubinacie, związku partnerskim). Okoliczność ta może mieć wpływ na zakres świadczeń alimentacyjnych.
Termin 5 lat
Jeżeli zobowiązanym do alimentacji jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obciążający go obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu (art. 60 § 3 zd. 2 KRO). Sąd może jednak na żądanie uprawnionego obowiązek ten przedłużyć, jeżeli zachodzą “wyjątkowe okoliczności”. Mogą one występować zarówno po stronie małżonka uprawnionego (np. poważna choroba), jak i zobowiązanego (np. bardzo dobra sytuacja majątkowa i zarobkowa).
Dożywotni obowiązek alimentacyjny
Ustawa nie przewiduje ograniczeń czasowych obowiązku alimentacyjnego ciążącego na małżonku, który został uznany za winnego rozkładu pożycia. Obowiązek ten może obciążać go nawet dożywotnio.
Zgłoszenie roszczenia
Roszczenia alimentacyjne wynikające z art. 60 KRO mogą być dochodzone w procesie rozwodowym. Następuje to przez zgłoszenie wniosku na rozprawie w obecności drugiego małżonka albo w piśmie, które należy doręczyć drugiemu małżonkowi (art. 444 KPC). Roszczeń alimentacyjnych należnych na podstawie art. 60 KRO można również dochodzić w odrębnym procesie, po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 KRO).
Komentarz do art. 60 KRO red. Osajda 2019, wyd. 5/J. Pawliczak
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim.
tel: 500024241, mail: [email protected]
