Zgodnie z treścią art. 39 kodeksu karnego stanowiącego katalog środków karnych, środkami karnymi są:
pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz prowadzenia pojazdów, świadczenie pieniężne, podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Orzeczenie środka karnego przeważnie jest fakultatywne i zależy od uznania Sądu, na co wskazuje używany przez ustawodawcę wyraźny zwrot w poszczególnych przepisach o tym, że „sąd może orzec(..)”. W kodeksie karnym są jednak określone sytuacje w których orzeczenie środka karnego jest obowiązkowe. Środki karne z reguły występują obok orzekanej kary głównej mając za zadanie wzmocnienie jej oddziaływania, stworzenie takiej sytuacji, w której wszystkie funkcje i cele kary zostały spełnione. Zasadniczo środki karne dzieli się je na środki o charakterze:
- represyjnym (np. podanie wyroku do publicznej wiadomości czy pozbawienie praw publicznych),
- kompensacyjnym (np. świadczenie pieniężne, choć zdania co do tego ostatniego są podzielone, gdyż w doktrynie wskazuje się, że ma ono charakter quasi-kompensacyjny, czyli poza elementem kompensacji generalnej dość mocno zarysowują się aspekty represyjne),
- prewencyjnym (zakazy z art. 39 k.k.).
WAŻNE!
!!Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe (art. 61 § 2 k.k.).
!!Środki karne mogą być orzekane obok kary, jednak poza sytuacjami, w których przepisy prawa pozwalają na orzeczenie środka karnego samoistnie (art. 43a, art. 59, art. 60 § 7 k.k.). Ponadto niektóre środki mogą być orzekane nie tylko w wyroku skazującym, lecz również przy stosowaniu warunkowego umorzenia postępowania (art. 67 § 3 k.k.), a także w sytuacji umorzenia postępowania ze względu na niepoczytalność sprawcy – wówczas w funkcji środka zabezpieczającego (art. 93a § 2 k.k.).
Pozbawienie praw publicznych.
Zakres przedmiotowy pozbawienia praw publicznych został expressis verbis określony w art. 40 § 1 k.k., zgodnie z którym obejmuje:
- utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego,
- utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego,
- utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego,
- utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
Zakaz zajmowania określonego stanowiska/wykonywania określonego zawodu/prowadzenia określonej działalności gospodarczej:
Przesłanki orzeczenia powyższego zakazu są następujące:
- nadużycie przez sprawcę przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu,
lub
- okazanie przez niego, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
UWAGA! Wystarczy spełnienie jednej z tych przesłanek, gdyż zostały one połączone funktorem zdaniowym “lub”, co oznacza, że dla orzeczenia zakazu wystarczy wystąpienie jedynie jednej z powyższych okoliczności.
Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi:
Jego wprowadzenie związane było z koniecznością zaostrzenia walki i zapobieganiu przestępczości pedofilskiej.
Kodeks karny w art. 41 § 1a k.k. możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, uzależnia od rodzaju popełnionego przestępstwa, wieku pokrzywdzonego i w wypadku skazania umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu od rodzaju orzeczonej kary.
Zaznaczyć należy, iż ma to być przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności, umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, popełnione na szkodę małoletniego.
Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu:
Przesłanki orzekania zakazów są następujące:
- przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności popełnione na szkodę małoletniego (art. 41a § 1 i 2 KK),
- inne przestępstwo przeciwko wolności (art. 41a § 1 KK),
- umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej.
Postaci tego środka mogą występować pojedynczo lub mogą być kumulowane. Ustawa co do łączenia zakazów nie przewiduje żadnych ograniczeń, a zatem mogą być one łączone w różnych konfiguracjach.
Zakaz wstępu na imprezę masową:
Przesłanką orzekania zakazu wstępu na imprezę masową jest skazanie za przestępstwo pozostające w związku imprezą masową, poprzedzone stwierdzeniem, że udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem.
Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych:
Artykuł 41c § 2 k.k. nie uzależnia orzeczenia tego zakazu od rodzaju przestępstwa, lecz wymaga, by pozostawało ono w związku z urządzaniem lub udziałem w grach hazardowych. Urządzanie lub udział w grach hazardowych nie muszą być przyczyną popełnienia przestępstwa. Przestępstwem popełnionym w związku z udziałem w grach hazardowych jest każde przestępstwo powiązane z urządzaniem lub uczestniczeniem w takiej grze.
UWAGA!
Zakaz prowadzenia pojazdów został szczegółowo omówiony w poprzednich artykułach!
W celu uzyskania bliższych informacji zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokat Karoliny Pawlikowskiej. Pomoc prawną świadczymy na terenie całego kraju, w tym, głównie w Bełchatowie i Piotrkowie Trybunalskim i w Łodzi.
tel: 500024241, mail: [email protected]
